Dziękujemy za ogromne zainteresowanie wystawą plenerową „Wołyń 1943-2023”, którą w dniach 4-30 lipca 2023 prezentowaliśmy przy ul. Krakowskie Przedmieście 66 oraz na terenie Centrum Historii Zajezdnia przy ul. Grabiszyńskiej 184 we Wrocławiu. Wystawę można nadal oglądać w wersji internetowej.
Wystawę przygotowaliśmy w dwóch językach – polskim i ukraińskim. Towarzyszyło nam silne przekonanie o potrzebie podjęcia i podtrzymania dialogu między dwoma narodami. Przyjrzeliśmy się wspólnej historii Polski i Ukrainy, aby – przy zachowaniu szacunku dla wydarzeń Zbrodni Wołyńskiej – wskazać miejsca w historii, które mogą Polaków i Ukraińców łączyć. Na okładkowych planszach wystawy wyeksponowana została wypowiedź, będąca częścią opowieści Ołeksandry Wasejko, czyli Pani Szury, która za pielęgnowanie pamięci o grobach Polaków otrzymała odznaczenie Virtus et Fraternitas. „Tatko powiedział: Przyjadą kiedyś Polacy. Mnie już nie będzie, ale ty im pokażesz, gdzie są pochowani ich ludzie”. Historia Pani Szury i jej ojca, który ratował Polaków, jest jedną z kilku opowieści stanowiących treść wystawy.
„Nie mamy wpływu na wydarzenia z 1943 roku, ale mamy na relacje międzyludzkie dzisiaj – podkreślał podczas wernisażu wystawy Michał Senk, dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II. – W Polsce mieszka obecnie kilka milionów Ukraińców, z myślą o tych odbiorcach stworzyliśmy wystawę w języku polskim i ukraińskim. Ubiegły rok pokazał, jak wspaniała jest więź między obydwoma narodami. Mamy niezliczone przykłady solidarności, takie jak schronienie dla setek tysięcy Ukraińców w polskich domach. To pokazuje, że człowiek zawsze jest najważniejszy, także w obliczu wojny. Ofiary Zbrodni Wołyńskiej wymagają pamięci. Jednocześnie jest to moment, w którym możemy na ten temat mówić w sposób otwarty, pełen szacunku dla ofiar i zmierzający do porozumienia”.
„Jak rozmawiać z Ukrainą o Zbrodni Wołyńskiej w czasie, gdy trwa wojna?” – zastanawiał się z kolei Witold Szabłowski, kurator wystawy, reporter autor m.in. książki „Sprawiedliwi zdrajcy. Sąsiedzi z Wołynia”, który w swoich podróżach odnalazł i opisał Ukraińców ratujących swoich polskich sąsiadów podczas rzezi wołyńskiej. – „Jak rozmawiać o Stepanie Banderze z Ukraińcami, którzy mieszkają w Polsce? Dla nas jest osobą odpowiedzialną za masowe mordy, dla wielu Ukraińców – ikoną walki o niepodległość. W 80. rocznicę wydarzeń z 1943 roku potrzebujemy dialogu, opartego na dobrej woli i szacunku dla drugiej strony. Temu właśnie ma służyć nasza wystawa”.
Wernisażowi towarzyszyła dyskusja „Jak rozmawiać o Wołyniu?”, w której udział wzięli Witold Szabłowski, Ołeksandra Wasejko oraz prof. dr hab. Grzegorz Motyka, polski historyk, specjalizujący się m.in. w komunistycznej polityce represji w okresie stalinowskimi, ludobójstwie i czystkach etnicznych w XX wieku oraz stosunkach polsko-ukraińskich. Spotkanie poprowadził redaktor Tomasz Królak.
Organizator wystawy: Centrum Myśli Jana Pawła II
Współorganizator: Centrum Historii Zajezdnia
Partner: Stowarzyszenie Wspólnota Polska
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.