W dniach 11 i 12 czerwca w warszawskim Pałacu Prymasowskim odbyła się międzynarodowej konferencja „Jan Paweł II i duchowy fundament jedności Europy”, zorganizowana przez Fundację Konrada Adenauera i Centrum Myśli Jana Pawła II. Sesję objął patronatem honorowym Prezydent RP Bronisław Komorowski.
Europa wspólnotą godności człowieka
W inauguracji udział wzięli m. in. bp Tadeusz Pieronek – b. sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski, Rolf Nikel – ambasador Republiki Federalnej Niemiec w Polsce, dr Christian Schmitz – dyrektor Fundacji Konrada Adenauera w Polsce oraz Hans-Gert Pöttering – b. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego i przewodniczący Fundacji Konrada Adenauera, który wygłosił wykład wprowadzający. Polityk zwrócił w nim uwagę, że zjednoczona Europa nie jest przypadkowym zbiorem państw, ale świadomą wspólnotą opartą na wartościach. Proces tworzenia europejskiej wspólnoty, podobnie jak zmiany w Europie Środkowo-Wschodniej i zjednoczenie Niemiec nie byłyby możliwe bez aktywnej roli Jana Pawła II – dodał Pöttering.
W trzech panelach dyskusyjnych zastanawiano się nad duchowymi, kulturowymi, filozoficznymi i antropologicznymi korzeniami cywilizacji europejskiej. Prof. Remi Brague z Uniwersytetu Ludwika Maksymiliana w Monachium oraz paryskiej Sorbony zauważył, że pomimo rozerwania związków pomiędzy Europą, nowoczesnością i chrześcijaństwem, Stary Kontynent i jego mieszkańcy wciąż potrzebują światła wiary, pomagającego odnaleźć własną tożsamość i naprawić popełniane niegdyś błędy. Prof. Zbigniew Stawrowski z UKSW ocenił, że zasadniczą płaszczyzną egzystencji współczesnego człowieka jest udział w wielkim dramacie odwiecznej walki dobra ze złem, ale również towarzyszące temu otwarcie na Boga i transcendencję. Na element nadprzyrodzony, jako zasadniczy czynnik wartościujący naturę człowieka, obdarzoną niepowtarzalną godnością przez Stwórcę położył też nacisk ks. Prof. Alfred Wierzbicki z KUL. Godność osobowa człowieka nadaje z kolei wartość całym narodom i społecznościom – przyznał z kolei prof. Rocco Buttiglione, b. minister ds. europejskich Włoch i wieloletni poseł do parlamentu tego kraju. Dr Christoph Bohr z Instytutu Filozofii Wyższej Szkoły Filozoficzno-Teologicznej Heiligenkreuz w Wiedniu i Trewirze pokazał filozofię człowieka Karola Wojtyły jako oryginalną fenomenologię spotkania człowieka z samym sobą, pozwalającą docenić ludzką godność i wolność. Dr hab. Kazimierz Rynkiewicz z Uniwersytetu Ludwika Maksymiliana w Monachium zaznaczył zaś, że Jan Paweł II nie był jedynie teoretykiem pojęcia godności osoby ludzkiej, ale własnym życiem dał świadectwo, czym może być świadome i odpowiedzialne życie ludzkiej osoby.
Na przecięciu historii i wieczności
W drugim dniu konferencji prelegenci kontynuowali debatę nad antropologicznymi, społecznymi i politycznymi koncepcjami Starego Kontynentu wypracowanymi przez cywilizację chrześcijańską oraz pontyfikat Jana Pawła II.
Prof. Karl-Joseph Hummel, dyrektor Instytutu Badawczego Komisji ds. Historii Współczesnej z Bonn zwrócił uwagę na rolę posługi Jana Pawła II w budowie nowej Europy. Papież zachęcał nieustannie Polaków do otwierania się na świat, a Niemców wzywał do rechrystianizacji swojej ojczyzny. Symboliczne przejście papieża-Polaka i kanclerza Helmutha Kohla przez Bramę Brandenburską w 1996 roku było nie tylko świadectwem ostatecznego końca podziałów spowodowanych przez II wojnę światową, ale również znakiem działania Boga w ludzkiej historii.
O. dr Maciej Zięba OP przyznał, że Jan Paweł II wyznawał interesujący rodzaj mistyki dziejów, gdzie doczesny wymiar horyzontalny w postaci wydarzeń historycznych spotyka się z wymiarem transcendentalnym, czyli sprawowaną według Bożego planu „liturgię dziejów”. „Dla papieża ważniejsza była „politik-mystik” niż „real-polityk”. I w długofalowym rozrachunku to właśnie „politik-mystik” okazała się bardziej skuteczna” – stwierdził dominikanin.
O. dr Oleh Kindyj z Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie podejmując refleksję nad kryzysem europejskiej antropologii podkreślił, że Europa potrzebuje dzisiaj mocnego doświadczenia solidarności, zjednoczenia i komunii. Zdaniem greckokatolickiego duchownego, chrześcijańska wizja człowieka opartego na godności osoby obdarzonej przez Boga rozumną wolnością nie ma charakteru sztucznej ideologii, ale pozostaje zakotwiczona w chrystocentrycznej antropologii, proponowanej przez Jana Pawła II.
Ks. prof. Piotr Mazurkiewicz z Instytutu Politologii UKSW podjął z kolei temat rozdarcia, które w myśli i kulturze europejskiej zapanowało wraz z epoką Oświecenia. Rzeczywistość społeczno-polityczna po rewolucji francuskiej zakwestionowała obowiązującą narrację chrześcijańską, forsując ideologię laickości, opartej na polityce jako „ nowej świeckiej religii”. Mazurkiewicz przyznał, że wszystkie systemy polityczne oparte na ograniczonej antropologii chrześcijańskiej są w istocie zagrożeniem dla demokracji, gdyż posługują się zredukowaną wizją człowieka, prowadzoną tak, jakby Bóg nie istniał.
Wykład kończący konferencję wygłosił kard. Kazimierz Nycz, metropolita warszawski. Zauważył w nim, że podzielony na sfery sacrum i profanum współczesny świat nigdy nie odnajdzie harmonii, o ile nie podejmie postulowanej przez papieża-Polaka próby reintegracji osoby, skażonej grzechem i słabością. „Życie osoby tworzą tak naprawdę dwie zasadnicze rzeczywistości: miłość i działanie” – dodał hierarcha.
W podsumowaniu konferencji, zastępca dyrektora Centrum Myśli Jana Pawła II dr Michał Łuczewski ocenił, że warszawskie spotkanie, zorganizowane przez Fundację Konrada Adenauera i Centrum Myśli Jana Pawła II stało się unikalną wspólnotą poszukujących prawdy o człowieku. „Towarzyszyły nam wielkie duchy Platona, Arystotelesa, Tomasza z Akwinu, Teresy z Avila, Immanuela Kanta, Adama Mickiewicza, Romana Ingardena i Edyty Stein. To pokazuje, że aby się nawzajem zrozumieć i poznawać rzeczywistość, potrzebny jest mocny rodzaj więzi międzyludzkich, szczególny rodzaj wspólnoty” – mówił Łuczewski, nawiązując do erudycyjnego charakteru wygłoszonych referatów.
Dwudniowa sesja została objęta honorowym patronatem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. W najbliższych dniach, na stronie telewizji internetowej Foksal 11 (www.foksaleleven.pl) będzie można zapoznać się z treścią referatów w formie wideo oraz wysłuchać rozmów z gośćmi konferencji, m. in. Hansem-Gort Potternigiem, prof. Remi Braguem i prof. Rocco Buttiglionem.
