Pobierz przewodnik "Warszawa-miasto wielu religii"Poznawaj z nami Warszawę wieloreligijną! Wybierz się z na spacer po miejscach ważnych dla największych religii, które od wieków współtworzą kulturę naszego miasta, zasiądź do wspólnego stołu, wysłuchaj koncertu „Pokój dla Jeruzalem”. 1 września 2024 rozpoczęliśmy realizację nowego projektu “Warszawa – miasto wielu religii”. Czekamy na Ciebie!
Celem projektu jest ukazanie piękna wynikającego z wielowiekowego współistnienia w naszym mieście tradycji katolickiej, żydowskiej, protestanckiej, prawosławnej i muzułmańskiej. Ale nie mniej ważne jest odkrycie, że łączy nas nie tylko historia – także dzisiaj możemy się spotykać, szukając podobieństw i punktów wspólnych, a różnice traktując jako nasze bogactwo.
Ta idea była bliska także naszemu patronowi, który w 1986 zainicjował spotkania z przedstawicielami wyznań chrześcijańskich i religii świata w Asyżu, dla których wspólnym pragnieniem był światowy pokój. Chcemy wracać także do inkluzywnego wymiaru patriotyzmu, o którym mówił Jan Paweł II już wcześniej, m.in. podczas przemówienia w 1979 roku na placu Zwycięstwa. Szczególnie dziś, gdy jesteśmy świadkami ogromnej zmiany społecznej, wynikającej z przybycia dużej liczby migrantów i uchodźców do Polski, chcemy odkrywać na nowo, że wspólnota oparta o wspólne wartości i miłość do o kraju zamieszkania, mimo różnic pochodzenia i wyznawanej religii jest możliwa i pożądana.
> SPACERY
W ramach projektu proponujemy cztery trasy i dziesięć spacerów po Warszawie, śladami osób i miejsc związanych z różnymi religiami i wyznaniami. Trasy spacerowe opracował dla nas znakomity varsavianista Jerzy S. Majewski, który część z proponowanych przez nas wycieczek poprowadzi osobiście. Podczas spacerów opowiemy o najważniejszych miejscach (obiektach architektonicznych, w tym sakralnych, miejscach kultu religijnego i życia społeczno-kulturalnego), zarówno tych wciąż istniejących na mapie miasta, jak i takich, których już nie odnajdziemy w jego topografii, ale obecnych w naszej pamięci lub wyobraźni.
Projekt był konsultowany z Domem Spotkań z Historią oraz przedstawicielami działających współcześnie w Warszawie największych kościołów i wspólnot wyznaniowych. Poniżej zobaczysz opisy i terminy spacerów, które poprowadzą Jerzy Majewski lub Adrian Sobieszczański. Ze względu na ograniczoną liczbę uczestników na spacery obowiązują zapisy.
Grzybów i Muranów nie tylko żydowski
Grzybów i Muranów kojarzą się dziś z historią warszawskich Żydów. Na Grzybowie przetrwała ortodoksyjna synagoga Nożyków. Przed 1939 r. w rejonie Twardej, Rynkowej czy Grzybowskiej aż roiło się od chasydzkich domów modlitwy, często związanych ze słynnymi cadykami. Ale nie brak tu świątyń katolickich z kościołem Wszystkich Świętych górującym ponad placem Grzybowskim czy dawnym kościołem karmelitów trzewiczkowych na Lesznie. Samo Leszno (dziś rejon al. Solidarności i Karmelickiej) to miejsce integralnie związane z warszawskimi protestantami. Tu do dziś strzela ku niebu iglica kościoła ewangelicko-reformowanego. Nie ma za to śladu po cmentarzach dysydentów i szpitalu ewangelickim, które tam mocno zapisały się w dziejach naszego miasta. Podobnie nic nie ocalało z usytuowanej w pobliżu Wielkiej Synagogi na Tłomackiem.
Początek trasy przed kościołem Wszystkich Świętych na pl. Grzybowskim.
Terminy:
- 1.09, godz. 11:00 – prowadzenie: Jerzy S. Majewski
- 6.10, godz. 11:00 – prowadzenie: Jerzy S. Majewski
- 27.10, godz. 11:00 – prowadzenie: Adrian Sobieszczański
Wielowyznaniowe dzieje Warszawy zapisane na cmentarzach
Nie ma dawnej Warszawy, lecz przetrwały jej dawne cmentarze tworzące ogromny kompleks na Powązkach. Dwie wielkie nekropolie: katolickie Stare Powązki i Cmentarz Żydowski. Dwa mniejsze cmentarze Ewangelicko-Augsburski i Reformowany i dwa zupełne mikrusy czyli cmentarze muzułmańskie: Kaukaski oraz Tatarski. Tu znajdziemy grobowce i pomniki wielu pokoleń mieszkańców Warszawy. Najstarsze jeszcze z końca XVIII wieku. Członkowie różnych wspólnot i wyznań: katolicy, protestanci, prawosławni (chowani niegdyś na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim) żydzi i wyznawcy Mahometa. Burżua, arystokraci, mieszczanie, artyści, naukowcy, literaci, politycy i zwykli ludzie. Zapraszamy na spacer po cmentarzach powązkowskich. Opowieść o nich to historia miasta i Polski ostatnich dwóch stuleci. Początek trasy przed kościołem św. Karola Boromeusza przy ul. Powązkowskiej.
Terminy:
- 8.09, godz. 11:00 – prowadzenie: Jerzy S. Majewski
- 13.10, godz. 11:00 – prowadzenie: Jerzy S. Majewski
Wielokulturowe centrum Pragi
W panoramie Starej Pragi wciąż dominują neogotyckie wieże kościoła św. Floriana, czyli dzisiejszej katedry warszawsko-praskiej i prawosławnej cerkwi św. Marii Magdaleny. Ale w przestrzeni centrum dzielnicy łatwo też wypatrzeć zabytki kultury żydowskiej, choć z najcenniejszego z nich, okrągłej synagogi przy Jagiellońskiej pozostała jedynie niewielka górka. Za to powoli zaciera się pamięć po wietnamskiej świątyni buddyjskiej, która jeszcze kilkanaście lat temu krótko funkcjonowała w rejonie Portu Praskiego. Prowizoryczna zniknęła przed 2012 r. wraz z targowiskiem wokół Stadionu Dziesięciolecia. Nie wiadomo, czy nie zniknie też jedna z najmniej znanych katolickich neogotyckich świątyń Warszawy: dawna kaplica szpitala kolejowego przy Brzeskiej. W każdym razie na jej ratunek ruszyli ostatnio społecznicy.
Początek trasy przed cerkwią św. Marii Magdaleny.
Terminy:
- 15.09, godz. 11:00 – prowadzenie: Adrian Sobieszczański
- 29.09, godz. 11:00 – prowadzenie: Jerzy S. Majewski
- 26.10, godz. 11:00 – prowadzenie: Adrian Sobieszczański
Szlakiem wielowyznaniowej Warszawy w kolebce miasta
Ten spacer biegnie od Nowego Miasta, Traktem Królewskim przez starą Warszawę, Podwale i Miodową aż po plac Zamkowy. Zaglądamy zarówno do najstarszych, gotyckich jeszcze świątyń warszawskich, mijamy klasztory kolejnych zakonów: franciszkanów,. dominikanów, paulinów, jezuitów czy augustianów, ale też odnajdujemy miejsca związane z wiarą prawosławną, z warszawskimi protestantami, kościołem grekokatolickim, wreszcie światem żydowskim, poszukując jego śladów zarówno w rejonie ul. Franciszkańskiej i Świętojerskiej, jak i na Starym Mieście skąd zostali usunięci jeszcze w XVI stuleciu.
Początek trasy przed kościołem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny na Nowym Mieście.
Terminy:
- 22.09, godz. 11:00 – prowadzenie: Jerzy S. Majewski
- 19.10, godz. 11:00 – prowadzenie: Adrian Sobieszczański
> WSPÓLNY STÓŁ
Jesteśmy przekonani, że nic tak nie otwiera na drugą osobę, jak wspólny posiłek i film. Dlatego 19 października zapraszamy spacerowiczów na poczęstunek z udziałem przedstawicieli organizacji i ośrodków wyznaniowych funkcjonujących w Warszawie. Spotkaniu będzie towarzyszyła projekcja filmu nawiązującego do tematyki różnic kulturowych i religijnych oraz potrzeby wzajemnego szacunku i budowania porozumienia mimo różnic.
> KONCERT „POKÓJ DLA JERUZALEM”
Zwieńczeniem projektu będzie koncert „Pokój dla Jeruzalem”, który odbędzie się 20 października o godzinie 18:00 w Studiu Koncertowym S1 Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego. Wystąpią: Chór Centrum Myśli Jana Pawła II, przedstawiciele różnych religii oraz instrumentaliści wchodzący w skład zespołu Bastarda: Paweł Szamburski (klarnet), Tomasz Pokrzywiński (wiolonczela), Michał Górczyński (klarnet kontrabasowy) zapraszają na koncert „Pokój dla Jeruzalem”. Podczas koncertu zaprezentowana zostanie muzyka różnych wyznań chrześcijańskich, judaizmu i islamu.
Wydarzenie nawiązywać będzie bezpośrednio do kolejnej, 38. rocznicy Światowego Dnia Modlitwy o Pokój w Asyżu, podczas którego Jan Paweł II spotkał się z przedstawicielami religii całego świata.
Wstęp jest wolny, po wcześniejszej rejestracji.
