Ustrojenie to tytuł nietypowej instalacji artystycznej przygotowanej przez Centrum Myśli Jana Pawła II, która już 3 sierpnia zakwitnie w sąsiedztwie kawiarni „Niepodległa. Miejsce spotkań” znajdującej się w Łazienkach Królewskich. Konceptualna praca florystyczna autorstwa Dawida Zalesky’ego i Anny Więcko została przygotowana z okazji 40. rocznicy pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski i stanowi tymczasowy unikatowy eksponat, który będzie można podziwiać przez kilka kolejnych dni.
Używając kwiatów jako atrakcyjnego narzędzia społecznego, symbolu pamięci, nadziei i miłości Centrum Myśli Jana Pawła II odniesie się do wydarzeń sprzed 40 lat, kiedy to warszawiacy spontanicznie układali właśnie kwiaty na trasie przejazdu papieża podczas pierwszej pielgrzymki, tworząc wspominane do dziś „dywany z kwiatów”.
Jedni nazwą to kapliczką, inni samotnią, oranżerią jeszcze inni – instalacją florystyczną. W Centrum Myśli Jana Pawła II projekt otrzymał nazwę Ustrojenie, która ma przypominać o pierwszej pielgrzymce Jana Pawła II do Polski w jej czterdziestą rocznicę. Zwykle takie rocznice wypełnione są niezwykłymi słowami papieża, ich przypominaniem i współczesnym spojrzeniem na ich aktualność – tłumaczy Marcin Nowak, koordynator projektu z Centrum Myśli Jana Pawła II. A my chcieliśmy tym razem zmienić perpsektywę i zwrócić uwagę na z pozoru zwykłe kwiaty, które były symbolem tej pielgrzymki. Zwykłe, ale jednocześnie tak niezwykłe w swoim znaczeniu społecznym.
Na tyłach pawilonu „Niepodległa. Miejsce spotkań” stanie efemeryczny eksponat zaprojektowany w nurcie sztuki zintegrowanej z miejscem: site-specific. Będzie to sześciokątna oranżeria o wysokości 2,7 m. Jej wnętrze zostanie wypełnione kwiatami –opisuje Karolina Ben-Bujanowicz z Centrum Myśli Jana Pawła II, producentka Ustrojenia i dodaje – Można będzie wejść do środka, aby zanurzyć się w zapachu blisko tysiąca roślin z polskich ogrodów i łąk, doświadczyć spokoju i skupienia, a przy okazji przyjrzeć się kwiatom jako symbolom kultury i przemian społecznych. Nad obiektem zostaną rozciągnięte kolorowe wstążki, na wzór odświętnych dekoracji przy przydrożnych kapliczkach.
We wnętrzu, na podwieszej pod sufitem konstrukcji pojawią się dziesiątki
bukietów kwiatowych, które zgodnie z prawami natury będą poddane naturalnemu
procesowi starzenia zachowując swoje naturalne piękno. Najdelikatniejsze
gatunki zostaną
zabezpieczone przed utratą wody. Dolna część instalacji zostanie skomponowana
przy użyciu roślin o kroju wznoszącym się (trawy) oraz płożącym – takich, które
zwisają do dołu (np. bluszcz), zasadzonych w pojemnikach. Razem stworzą ciekawą
dla oka kompozycję. Szczególną uwagę autorzy poświęcili goździkowi, który
odgrywał dominującą rolę w schyłkowym okresie PRL. Próbujemy odczarować oczywiste skojarzenia, opowiedzieć o urodzie tego gatunku i ukazać różnorodność
jego odmian – mówi Karolina Ben-Bujanowicz.
Ekspozycji będą towarzyszyć działania wolontariuszy, którzy w niedzielę, 4 sierpnia przez ok. 5 godzin będą rozdawać spacerującym po okolicy gościom nasiona kwiatów wraz ze specjalnie przygotowanym przesłaniem projektu: Zwyczajny – niezwyczajny. Od Ciebie zależy, czy z ziarna wyrośnie kwiat. Intencją jest wzmocnienie interakcji z odbiorcami. Być może zechcą oni podziękować komuś tym kwiatem – niosąc tym samym dalej przekaz dziękczynnego charakteru naszej instalacji.
W roku, w którym przypominamy pierwszą pielgrzymkę Jana Pawła II do Polski chcemy przywołać to, co w 1979 roku stało się z Polakami, kiedy mimo podziałów i braku zaufania rozpoczęliśmy marsz do wolności i solidarności. Polacy odzyskali wówczas nadzieję, godność i świadomość dobra wspólnego – tłumaczy Marcin Nowak z Centrum Myśli Jana Pawła II. Chcemy ponadto uczcić tę rocznicę poprzez nową formę sztuki. Dzięki wpisaniu jej w przestrzeń miejską mieszkańcy stolicy będą mogli na chwilę przystanąć przy instalacji i zastanowić się nad dziedzictwem Jana Pawła II.
Organizator sięga do goździka jako metafory PRL, by opowiedzieć o zmianie znaczenia symboli społecznych w zderzeniu z obecnością Jana Pawła II. Zarówno ten najbardziej popularny kwiat wyściełający drogę przejazdu papieskiej pielgrzymki, jak i słynne miejsca spotkania, z Placem Zwycięstwa na czele, zyskały w czerwcu ’79 zupełnie nowy wymiar. Dzisiaj, 40 lat później chcielibyśmy zaprosić warszawiaków i gości do spotkania z samym sobą w kwiatowej samotni, ukrytej w jednym z najstarszych warszawskich parków, do zatrzymania się i refleksji. Mamy nadzieję, że ta instalacja pomoże uczestnikom spojrzeć na „zwykłe” życie w niezwyczajny sposób – podusmowuje Marcin Nowak.
Ekspozycja Ustrojenie przygotowana przez Centrum Myśli Jana Pawła II dostępna będzie w dniach 3-8 sierpnia w ogródku, na tyłach kawiarni „Niepodległa. Miejsce spotkań” znajdującej się Łazienkach Królewskich.
Komentarze eksperckie
Dr hab Paweł Skibiński, historyk, wykładowca historii najnowszej w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, ekspert Centrum Myśli Jana Pawła II: Na każdym z filmów dokumentalnych, upamiętniających pierwszą pielgrzymkę Jana Pawła II do ojczyzny, widać niezliczone bukiety, które są sypane przed papieżem bądź ścielą się wzdłuż drogi, którą jechał lub przemierzał piechotą. Wielu wiernych chciało mu wręczyć pęk kwiatów osobiście. Był to najprostszy – dostępny każdemu Polakowi – sposób okazania szacunku papieżowi i radości z powodu jego wizyty w kraju. Wraz z tymi kwiatami rozkwitała niejako cała Warszawa i cała Polska, ciesząc się z nieoczekiwanego jeszcze niedawno spotkania z polskim papieżem.
Można zwrócić uwagę, że kwiatem, który
odgrywał wówczas – w schyłkowym okresie PRL – dominującą rolę pełnił goździk,
jeden z nielicznych ciętych kwiatów dostępnych powszechnie. Goździki stanowią
też kwietny symbol „Ustrojenia”. Wyglądają nieco inaczej niż te PRL-owskie,
znane żyjącym wówczas Polakom głównie z partyjnych
„oficjałek” oraz z rytualnego wręczania kwiatków kobietom na 8 marca.
Dr hab. Michał Łuczewski, socjolog, dyrektor programowy Centrum Myśli Jana Pawła II adiunkt w
Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego: Jan
Paweł II łączył to, co zwykle jest rozłączone: kulturę ludową i kulturę wysoką.
A łączył je dlatego, bo na nich opiera się kultura narodowa. Jego ukochanym
miejscem była Kalwaria Zebrzydowska, gdzie najwspanialsza architektura
barokowa, klasztor i dziesiątki kapliczek stały się głównym centrum
religijności ludowej. Pielgrzymki ciągną tam z całego kraju. Karol Wojtyła
odwiedzał to miejsce od dzieciństwa aż do ostatniej pielgrzymki do Polski w
2002 roku. Wojtyła najbardziej lubił przebywać w tym miejscu sam. Im
trudniejsza była jego rola – biskupa, kardynała – tym bardziej potrzebował
samotności wśród kapliczek rozsianych na wzgórzach. Stąd pomysł na
udostępnienie warszawiakom niedużej, zamkniętej przestrzeni, po to by zanurzyć
się w niej, żeby poczuć samotność.
Mamy nadzieję, że w tej niezwykłej przestrzeni, wypełnionej zapachami i
kolorami, warszawiacy też będą mogli znaleźć swoje schronienie.
***
Ustrojenie jest częścią projektu Zmień perspektywę realizowanego przez Centrum Myśli Jana Pawła II w
ramach tegorocznego programu „Odpowiedzialność za dobro wspólne”
upamiętniającego pierwszą pielgrzymkę papieża do Polski. Jesienią
powstanie wielkoformatowy mural w Warszawie, zorganizowane zostaną występy
mimów i specjalna debata.
Dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.
Organizator: Centrum Myśli Jana Pawła II, Instytucja Kultury m.st. Warszawy
Patroni medialni: KAI, Radio Plus, Gość Niedzielny
Partnerzy: Dom Spotkań z Historią, Dom Kultury Warszawa-Śródmieście, Kwartalnik „Aspiracje”, Europejska Fundacja Edukacji Audiowizualnej „Disce”
Partner kampanii promocyjnej: Koleje Mazowieckie
