W tym roku obchodzimy 40. rocznicę pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski – wydarzenia, które w opinii wielu historyków było początkiem końca komunizmu w Polsce i całej Europie Wschodniej. W ramach obchodów Centrum Myśli Jana Pawła II opublikuje nieznane dotąd przemówienie papieża, wygłoszone do Rady Głównej Episkopatu Polski w 1979 r., które pokazuje daleko zakrojoną wizję przemian społecznych oraz cele pielgrzymki do ojczyzny. Centrum planuje także grę miejską dla warszawiaków, konferencję naukową „Jan Paweł II – lider przemian wolnościowych w Polsce i na świecie” oraz liczne seminaria, spotkania i wydarzenia okołorocznicowe. A wszystko pod hasłem Odpowiedzialność za dobro wspólne.
Papież był przekonany, że sprawy, które toczą się w Polsce, mają znaczenie światowe. Tych zresztą słów użył wprost podczas swojego niepublikowanego przemówienia do Rady Głównej Konferencji Episkopatu Polski na Jasnej Górze w 1979 roku – tłumaczy dr hab. Dominika Żukowska-Gardzińska, ekspert Centrum Myśli Jana Pawła II. – Nie byłoby przemian wolnościowych, zwłaszcza roku 1989, gdybyśmy jako społeczeństwo nie podjęli odpowiedzialności najpierw za samych siebie, a potem za Polskę i Europę.
Pielgrzymka Jana Pawła II była bezprecedensowa pod wieloma względami: była to pierwsza w tysiącletniej historii naszego kraju wizyta apostolska głowy Kościoła katolickiego oraz pierwsza pielgrzymka do państwa bloku komunistycznego. Wiemy też, że Jan Paweł II przyjechał z wizją dla Polski i całej Europy Środkowo-Wschodniej. Wydarzenie było przemyślane krok po kroku i zorientowane m.in. na pokazanie Polakom ich autonomii, niezależności od władz komunistycznych. Była to też jedna z pierwszych pielgrzymek Jana Pawła II uważnie obserwowana przez korespondentów, intelektualistów i polityków z całego świata, wyznaczająca kierunek pontyfikatu i całego Kościoła.
Papież zdawał sobie sprawę, że pielgrzymka odbywa się w roku pierwszych wyborów do Parlamentu Europejskiego. Miał świadomość, jak ważna jest zmiana mentalności Europejczyków w kontekście rozumienia, czym jest komunizm i dlaczego jest ideologią, od której należy jak najszybciej odejść – mówi Michał Senk, dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II. Trzeba pamiętać, że Europa Zachodnia posługiwała się wypaczonym, więc nieprawdziwym wyobrażeniem o tym, co dzieje się na jej wschodnim krańcu. Podróż do Polski i nakreślona w trakcie jej trwania perspektywa zmiany obejmowała swoją propozycją powrót do antropologii personalistycznej, który okazał się przełomem kulturowym i nadał nowy kształt całej Europie. Z dzisiejszej perspektywy możemy ocenić i zrozumieć, dlaczego w roku 1979 papież mówił do nas: „Polska nie leży tylko w Polsce, ale w całym świecie”. Odwaga do wzięcia odpowiedzialności, cały proces walki światopoglądowej, który tu i w krajach ościennych się toczył, miał swój początek m.in. w osobie Jana Pawła II, który już w 1979 roku uruchomił proces geopolitycznych zmian.
Analizując historię możemy obserwować, jak wysiłki podjęte przez Polaków w 1979 roku przeobraziły się w szereg działań, które doprowadziły do Solidarności, wolnych wyborów, w końcu do współpracy międzynarodowej w NATO czy Unii Europejskiej – komentuje dr hab. Dominika Żukowska-Gardzińska. – Stąd można uważać, że wiele wydarzeń, których rocznicę obchodzimy w tym roku, może mieć swój początek w przesłaniu Jana Pawła II do Polaków w roku 1979 i w latach kolejnych.
Jednym z najważniejszych wydarzeń rocznicowych będzie publikacja wspomnianego wcześniej nieznanego dotąd przemówienia papieskiego, wygłoszonego w trakcie pierwszej pielgrzymki do ścisłego kierownictwa Kościoła katolickiego w Polsce – Rady Głównej Episkopatu Polski. Podczas zamkniętego spotkania papież podzielił się programem swojego pontyfikatu, szczegółami rozmów z przedstawicielami partii komunistycznej, mówił o przygotowaniach do pielgrzymki, jej celach, znaczeniu, ale także o początkach współpracy polskiego papieża z Kurią Rzymską.
Publikacja ukaże się pod koniec maja br. dzięki staraniom Centrum Myśli Jana Pawła II i Wydawnictwa Paulinianum.
