PRZEWODNIK WIARY DLA DOROSŁYCH CHRZEŚCIJAN
Emilia Żochowska
W wielu katolickich domach pojawił się kilka lat temu gruby, niebieski tom Katechizmu Kościoła Katolickiego. Warto z niego korzystać. Katechizm może stać się codziennym towarzyszem chrześcijanina, który zadaje sobie pytania o Boga i swoją wiarę.
Wydany w 1992, a na język polski przełożony dwa lata później, wciąż był przedmiotem redakcji i drobniejszych korekt. Drugie wydanie, z 2002 roku, jest już ostateczne. Uwzględnia poprawki, które zgłosili biskupi i teologowie już po ukazaniu się pierwszej edycji. Te poprawki, pod tytułem „Corrigenda”, zostały wydane także osobno. Z kolei w 2005 roku ukazało się Kompendium Katechizmu, gdzie treść ułożona jest w formie pytań i odpowiedzi. Dość skomplikowane losy katechizmu świadczą o tym, z jak wielkim zainteresowaniem i niecierpliwością Kościół oczekiwał publikacji książki.
Katechizm Soboru Watykańskiego II
Książki i ustne formuły pomocne przy nauce wiary istniały w Kościele od zawsze. Używali ich katecheci przygotowujący do chrztu dorosłych, rodzice nauczający swoje dzieci, księża głoszący kazania w parafiach. Jednak pierwszy katechizm oficjalnie ogłoszony przez Kościół został wydany w roku 1566, po zakończeniu Soboru Trydenckiego. Sobór ten miał na celu, między innymi, przeciwstawienie się reformacji, szerzącej się w Europie za sprawą Marcina Lutra, który wydał swój własny katechizm dla dorosłych, gdzie krótko i prosto wyjaśnił zasady nowej wiary.
Ten pierwszy oficjalny katechizm przeznaczony był głównie dla proboszczów i kaznodziejów. Miał stać się „wzrocem z Sevres” na postawie którego można było opracować wiele nowych katechizmów i pomocy skierowanych do różnych grup wiernych: dorosłych, dzieci, duchownych i świeckich.
Historia nowego katechizmu jest podobna: jego wydanie związane jest z Soborem Watykańskim II. Życzeniem ojców soborowych było pogłębienie i odnowa życia chrześcijańskiego wszystkich wiernych: „odnowa myślenia, działania, obyczajów i siły moralnej, radości i nadziei” Utrudniał to jednak brak spójnego wzoru wykładu, który umożliwiłby duszpasterzom kompetentne nauczanie różnych grup wiernych. Potrzebowaliśmy katechizmu, aby lepiej zrozumieć ostatni sobór, a dzięki temu lepiej zrozumieć swoją wiarę.
Katechizm Jana Pawła II
Dlatego Jan Paweł II, na prośbę biskupów, zdecydował o powołaniu komisji, która miała opracować nowy katechizm. Na jej czele stanął kardynał Joseph Ratzinger, obecny Benedykt XVI. Można więc powiedzieć, że „niebieski katechizm” to dzieło soboru i dwóch papieży.
Jan Paweł II ogłaszając i zatwierdzając katechizm w specjalnej konstytucji apostolskiej „Fidei Depositum” napisał między innymi: „Katechizm zawiera zatem rzeczy nowe i stare (por. Mt 13, 52), ponieważ wiara pozostaje zawsze ta sama, a zarazem jest źródłem wciąż nowych świateł”. Rzeczy stare” to nauczanie Pisma Świętego, Ojców Kościoła i Urzędu Nauczycielskiego, które są podstawą naszej wiary, ale muszą być ciągle na nowo odczytywane i rozumiane w nowych czasach i zmieniających się warunkach życia chrześcijan. Katechizm odpowiada na wiele pytań, których chrześcijanie w dawnych wiekach w ogóle sobie nie zadawali („czy powinniśmy korzystać z zabiegów in vitro?”, „Czy zażywanie narkotyków to grzech?”). To odważne wyjście naprzeciw nowym pytaniom, przy uważnym wsłuchiwaniu się w dawne źródła wiary, to chyba typowy pontyfikatu dla Jana Pawła II rys nowego katechizmu.
Tylko dla dorosłych?
Katechizm skierowany jest przede wszystkim do pasterzy i wiernych, „by służył jako pewny i autentyczny punkt odniesienia w nauczaniu doktryny katolickiej”. Ma stać się też podstawą do opracowania katechizmów dla dzieci, młodzieży, dla wiernych pochodzących z różnych kultur i żyjących w różnych warunkach. Nie znaczy to jednak, że nie możemy używać go w obecnej formie. Pomocne jest także „Kompendium Katechizmu”. Katechizm zawiera odpowiedzi na wiele szczegółowych pytań, które zadajemy sobie na co dzień. Może też stać się inspiracją do rozmowy ze spowiednikiem czy duszpasterzem o rzeczach, których nie rozumiemy, a które są dla nas ważne. Choć dla dzieci jest z pewnością za trudny, to może być pomocą dla rodziców zasypywanych trudnymi pytaniami.
Emilia Żochowska (ur 1981), magister teologii, doktorantka University of Southern Denmark, redaktorka Christianitas. Mieszka w Kopenhadze.
